luisteren naar het wetend hart

paul horbach



paulhorbach@gmail.com

Thora, verhalen in beeld

De schriftelijke Thora bestaat uit de boeken Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium.
Op deze pagina worden enkele verhalende teksten getekend.
 
 

Genesis

 
      
het Ei der schepping                  
 
Ei van de schepping Het Ei der Schepping is gevisualiseerd als kosmische ruimte binnen het goddelijke (gele kleur). Het Heilige (de Godheid, Het Oneindige, de 
Onkenbare, ..) heeft als het ware in Zichzelf Ruime gemaakt (het Ei)  opdat het andere dan Hetzelf kan zìjn. Geen ‘terugtrekking’ bij een langgeleden begin, maar in het Eeuwige Nu. In het kosmisch ei zie je een kern, het beginsel van de schepping, nog niet gemanifesteerd, wel alle scheppingsmogelijkheden bevattend, ook de manifestatie van ‘onze’ schepping, van het hier en nu’, van het minerale leven (bruin), het leven in de wateren en luchten, vissen en vogels (blauw), het plantaardige leven, bomen, bloemen, kruiden (groen) en het leven van warmbloedige dieren (rood), in allerlei combinaties samenkomend in de Mens (Adam) in volledige harmonie. Helaas zijn wij geen Adam meer.

 

Schepper Geest

Schepper Geest In den beginne schiep God hemel en aarde. De aarde was woest en ledig; duisternis lag over de diepte, en de Geest van God zweefde over de wateren. (Genesis, 1-2). Dan volgt het verhaal van de schepping, het eerste scheppingsverhaal, de zes scheppingsdagen (Genesis 1, 3-31)De chaos zien we onder de tekening. De geest God is gemakkelijk herkenbaar. Daarin ontstaat droogte (de halve cirkel boven in de chaos; er ontstaat orde). Dag 1 we zìen, er is dus licht; dag 2 beneden en hemel (tussengedeelte van de tekening); wateren beneden (blauw van de aarde), en wateren (blauw van hemel boven de aarden. Dag 3 het droge (bruine) en flora (groen); dag 4 zon en maan; de sterren. Het cyclisch verloop van onze tijd; dag 5 weer blauw beneden dag 6: dieren op land, de warmbloedige dieren (rood) en dat alles bijeen in harmonie; de mens, mannelijk-vrouwelijk (zie ook volgende tekening)

 

 

   
 6 scheppingsdagen 

Dag 1 er zij licht ; Dag 2 uitspansel; scheiding wateren boven (hemel) en wateren beneden; Dag 3 het droge; flora; Dag 4 zon, maan en sterren; Dag 5 vogels in de lucht en vissen in het water; Dag 6 dieren op het land, en de mens, mannelijk en vrouwelijk, naar Zijn beeld.

 
 
 
 De dag van rust; hemel en aarde
 

Dag Zeven. God rust en ziet dat ‘het heel goed is’. Harmonie tussen boven en beneden. Harmonie beneden. Zo is de geschapen mens bedoeld. De volgende tekeningen proberen deze harmonie van schepping door de Schepper in en doorheen de mens te laten aanvoelen.

 
 
 
   
 harmonie van de aarde
 
 
 
 
tweede scheppingsverhaal 
 
Geschapen tot Levende Ziel De ziel groeit in het lichaam; het lichaam groeit in de ziel. Dat is de essentie van Levende Ziel. Denk hierbij aan Genesis 2 en Genesis 1, de twee scheppingsverhalen. Deze twee gelijktijdige ‘processen’ vormen het wordend ‘ik’; ‘ik’ niet als ego maar als vrij mens met een unieke naam, als persoon. Dit worden is nooit af en is meer of minder harmonisch. Levende Ziel worden is een harmonisch mens worden. Daar waar hemel en aarde samenkomen wordt de ziel geboren.In de tekening de middelse kleine cirkel, donker en licht in harmonisch evenwicht, er is niet langer tegenstelling, geen goed en kwaad, alleen maar 'ik' bèn.
 
 
 
 
        
 de schepping wordt bezield 
 
De schepping wòrdt bezield. De schepping is geen toevallige uitkomst van een evolutionair proces. Deze materialistisch opvatting die momenteel zo gangbaar geworden is en de mens ziet als hoogtepunt van deze ‘toevallige’ ontwikkeling, heeft in mij weinig zeggingskracht. In alles kun je heiligheid ervaren, een wonder, dat van een andere dimensie is, dan genieten van schoonheid van (sommige) dingen of van de natuur. Het is de ervaring van diep ontzag, de pijn die wordt gevoeld als dit wordt ‘verkracht’, de pijn van disharmonie die je juist dan in je ziel voelt. In de tekening zie je de bezielende uitstraling vanuit het Onbenoemde Allerhoogste (dat zich niet laat tekenen, en daarom buiten het kader van de tekening ‘ligt’. Deze bezieling wordt aan àl het geschapene. Alle aarden worden bezield, er is geen goddelijke ‘discriminatie’. Als de schepping, en met name de mens, zonder de eigen verantwoordelijkheid op te geven daarvoor ontvankelijk is, kan de schepping harmonisch zijn en blijven. Dat wil deze tekening zeggen
 
 
 
      
 Adam en Eva, verleiding
 
Verleiding. Wie kent niet het verhaal over de verdrijving van Adam en Eva uit de Tuin van Eden? (Genesis 3; 1-19). De tekening wil een beeld van het verhaal geven. Vanuit het duister, onderaan, zie je het zwarte licht Adam en Eva ‘verlichten’, aldus hen ‘tot zonde’ beïnvloedend.  Dit is de listige Slang in het verhaal, die als zelfstandige kracht, kwaad ‘zaait’.  De fout van Adam en Eva is niet zozeer ongehoorzaamheid (nemen van de verboden vrucht, de appel), maar vooral om de eigen verantwoordelijkheid te ontlopen, Adam geeft Eva de schuld, en Eva schuift ook haar verantwoordelijkheid af, het is de slang die haar heeft verleid. De tuin wordt gesymboliseerd tot het kader midden in de tekening. Door het Kwaad worden Adam en Eva langzaam verduisterd, weggetrokken uit het witte licht van de Heilige, het licht dat van God komt. Dat ontlopen van verantwoordelijkheid, het wijzen naar de ander, dat doen we meer dan we beseffen, elke negativiteit die we denken, koesteren en uitspreken, valt daar bijvoorbeeld in onder. Aldus intensiveren we kwaad, en laten we chaos in de schepping toe.
  
 
 
De prijs van vrijheid
 

De Prijs van Vrijheid. Adam en Eva worden uit de Hof van Eden verdreven (Genesis 3; 22-24). Dat zie je in de tekening. De wit-zilveren cirkel symboliseert aartsengel Uriel, die volgens oude verhalen met een vlammend zwaard de toegang tot de Hof van Eden, het paradijs, bewaakt. De verdreven mens keert terug naar zijn grond ‘waaruit je bent genomen: ‘je bent stof en tot stof keer je terug’ (Genesis 3, 19). De sterfelijkheid wordt door de zeis aangegeven; de pijn en het ‘zwoegend’ bearbeiden van de grond door het rood in de cirkel die in de tekening de mens voorstelt. De vlam is de goddelijke vonk die altijd sterker of zwakker brandt in onze ‘diepte’, we zijn en blijven bezielde mensen. Door de verdrijving uit het paradijs, wordt het mogelijk uit vrijheid de schepping te beamen, en in vrijheid ons te richten op de Heilige, de Schepper en Zijn Liefde. Misschien is het zo dat we uit het paradijs verdreven moesten worden om aldus de liefde mogelijk te laten zijn, zonder vrijheid is liefde immers niet mogelijk. De prijs van vrijheid is echter dat we nee kunnen zeggen, kiezen voor onszelf en niet voor Hem/Haar/de Heilige. De gouden lichtstralen die vanuit de hoge hemel de aarde beschijnen is de algemene genade die, zolang de schepping is, aan alles van en in de schepping gegeven wordt.

 
 
   
Kaïn en Abel

Het verhaal van Kain en Abel in Genesis 4, het doden van Abel door Kaïn, is prototypisch voor elke vorm van geweldpleging in alle tijden. Levinas heeft in zijn ‘religieuze filosofie’ dit ethisch kernpunt met zijn ‘verantwoordelijkheid voor en door de ander’ uitgewerkt. Elk wegkijken van de ander en van het andere, elke ontwaarding van de ander is geweldpleging, is het doden van de ander als ander, en uiteindelijk van de Ander, de Heilige, dikwijls God genoemd. En geweldplegen is hetgeen we voortdurend doen, we gebruiken de ander en het andere, en zeker als onze grondoriëntering op leven vanuit een egocentrische grondhouden plaatsheeft en blijft plaatshebben. De tekening onder de verduisterende zwarte regenboog is donker en de aarde chaotiseert, dreigt weer helemaal uit de scheppingsorde te vallen. De ronde cirkel symboliseert het geweld van de een, waardoor de anders, (ingedrukte cirkel) verpletterd wordt. Het zwarte licht straalt van onder volop, maar tevens is er – godzijdank! - altijd van boven de genade van goddelijk licht. Merk op dat de goddelijke vonk, weliswaar zwak en in zwart gekluisterd, blijft branden, zelfs in de ziel van de grootste moordenaar.

 
 
 
   
      Zondvloed
 
Zondvloed. Al gauw gaat het fout. “De Heer zag hoezeer de slechtheid van de mensen op de aarde was toegenomen, en hoezeer de begeerte van hun hart de hele dag naar het kwade uitging” (Genesis 6, 5). Het verhaal verder is bekend. Noach (met zijn drie zonen) wordt als enige rechtschapene gered van de vernietigende zondvloed en bouwt een ark voor  paren van alle levende wezens. Noach drukt ‘geloof’ uit, hij gelooft de woorden van de Heilige, doet wat hem wordt opgedragen tegen alle menselijke logica in. Want alleen door zo’n geloof kun je hopen dat er redding mogelijk is. Geloof je niet, dan kun je ook niet hopen op het wonder. Goed om eens meditatief te ‘kauwen’ op deze woorden.
 
 
 
  
 Teken van het Verbond

Teken van het Verbond.  ik zet mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde” (Genesis, 9, 13). Dit is niet alleen een verbond met Noach, maar zoals in Genesis 9 wordt gezegd,maar een verbond met alle levende wezens op aarde. Al het levende is dus verbondspartner. De inhoud van het verbond is ‘dat nooit meer enig levend wezen door het water van de vloed zal worden uitgeroeid, en dat er zich nooit meer een vloed zal voordoen om de aarde te verwoesten’ (Genesis 9,11). De regenboog op de tekening strekt zich beschermend uit tegen de toorn van God boven het nu harmonische leven op aarde.  Maar een verbond heeft twee kanten. Het betrekkend op mezelf, wat wordt er van mij gevraagd opdat dit verbond standhoudt? Zeker word ik (zoals iedereen?) overspoeld door negativiteit waarin ik dreig(de) te verdrinken. Daarbij was ik zeker niet slechts lijdend voorwerp, maar ook zelf verantwoordelijk. Daar heb ik van te leren, moet ik willen leren, is dat mijn kant van het verbond?

   
 
 
   
   Toren van Babel
 
Hoogmoed. Als het plegen van geweld (‘moorden’) de ‘grootste’ zonde ’is, is hoogmoed een goede tweede. Maar laat ik rangschikking liever achterwege. Zonde is voor mij gericht zijn op jezelf zonder verantwoordelijkheid voor de ander en voor de Ander. Deze tekening verwijst naar het verhaal van de Toren van Babel (Genesis 11, 1-9). We zijn zo overtuigd van ons eigen (technisch) kunnen, dat de waan in ons post vat dat we de schepping naar onze hand kunnen zetten en deze als ware we God kunnen beheersen. Wie herkent dat in deze tijd van technocratisch beheersen van mens, natuur en klimaat niet, maar ook in ons eigen leven? De uitvinding van de gebakken steen (verstand en techniek!) ligt in dit Toren van Babel verhaal aan de hoogmoed ten grondslag. Nu kunnen we een toren bouwen (symbool om zelf tot in de hemel de menselijke wil op te leggen), maar het blijkt ijdel en de oorspronkelijke eenheid (één taal) ontaardt in chaos (spraakverwarring). Als een kosmische grens wordt overschreden dan heeft dat grote gevolgen, namelijk chaos, catastrofe. Maar in wezen is de verwarring genade, omdat het ons tot bezinning kan brengen. Hoogmoed is  spiritueel gezien een hardnekkige ‘ziekte’. Dat weten we uit eigen ervaring, als we eerlijk zijn. De kern van hoogmoed is dat we het gevoel van de heiligheid en het wonder van de schepping verloren zijn geraakt. We zijn niet langer dienstbaar, doch zijn rationele, koude heersers, die menen de schepping en al het leven dienstbaar te kunnen maken aan de eigen belangen.

 

 

Abraham, drie gasten

Gastvrijheid.  De Heilige verschijnt aan Abraham bij de eiken van Mamre, maar Abraham ziet drie mannen komen en vraagt even te wachten (!), want hij gaat eerst de drie gasten ontvangen, haalt water om hun voeten te wassen en brood dat ze kunnen eten. (Genesis 18). Zegt dit ons dat gastvrijheid betonen aan anderen, onze hoogste opdracht is en dat het zelfs prevaleert boven ‘spreken met God’? Gastvrijheid, er zijn voor hen die bij jouw ‘aankloppen’ gaat dan boven godsdienstigheid, boven gebed, boven meditatie, rituelen, zoeken naar het eigen spirituele heil, godservaring. Dat zegt nogal wat. In de tekening zie je elementen van deze perikoop. De eiken van Mamre links en rechts waar de Heilige verschijnt, de drie mannen (die later engelen blijken te zijn), de zorg van Abraham. Maar ook Sara half verscholen achter de boom. Ze lacht als ze, hoogbejaard, het gesprek tussen Abraham en de Heilige steels beluistert en moet lachen als ze hoort dat ze ‘een zoon zal krijgen’ (Genesis 18, 12). Onderaan zie je vlammen die verwijzen naar wat er daarna in het gesprek met de Heilige gebeurt, het voornemen van de Heilige om Sodom in vuur te laten opgaan. Uiterst boeiend is dat de gelovige Abraham dit niet zonder meer aanvaard (‘zoiets kunt u toch niet doen’). Lees het zelf na. Hierin onderscheidt de gelovige Abraham zich wezenlijk van de gelovige Noach. Noach accepteert de zondvloed zonder verzet en gehoorzaamt ‘braaf’. Niet Abraham, hij komt op, zeker voor de rechtvaardigen en spreekt de Heilige erop aan, gaat ‘onderhandelen’, doet er alles aan om te redden wat er te redden is en heeft ook succes.  Anders gezegd hij neemt verantwoordelijkheid en is zo partner van God, hij wil serieus genomen worden, confronteert de Heilige met zijn opvatting en ethiek. Abraham is niet alleen maar een gehoorzaam, goedgelovig schaap, maar wil in zijn vrijheid serieus genomen worden                                                                                                                                        

 
   
 Hagar en Ismaël
 
Ismaël (God heeft gehoord) is de eerste zoon van Abraham, maar niet van Sara, zijn vrouw, maar van Hagar de dienstmaagd. Als Isaak op wonderbaarlijke wijze wordt geboren, stuurt Sara Hagar en Ismaël weg. (Genesis 21, 8-21). Hagar en Ismaël verdwalen in de woestijn van Berseba en dreigen te sterven door hoger en dorst. De Heilige hoort hun wenen en de Engel van de Heilige (de gloeiende bol in de verzengende hitte van de woestijn)  doet een waterbron verschijnen in de uitgedroogde woestijn.Hagar en Ismaël worden gered en trekken verder. Ismaëlwordt de stamvader van een groot volk,omdat ook hij een zoon van Abraham is.
 
 
 
 
 
  Jacobs droom
 
De eerste droom van Jacob (Genesis 28, 10-15). Engelen zijn zilverwit weergegeven. Ze gaan langs de eindeloze trap omhoog en omlaag. Ze brengen ons beneden ‘gaven van boven’ en naar boven ons ‘danken’ voor de genade. Maar besef wel dat waarlijk danken niet een reactie, een tegenprestatie voor iets wat je ontvangt. Natuurlijk is het goed daarvoor te danken. Soms echter welt het in het hart ‘zomaar’ op, en mijn eigen ervaren is dat je dan bènt.
 
 
 
 
Jozef's droom
 
Een droom met gevolgen. Jozef was de lievelingszoon van Jacob en zijn broers waren jaloers en haatten hem. Dat werd erger toen Jozef hen zijn droom vertelde. (Genesis 37, 1-25). Ze waren koren aan het binden. De schoof van Jozef bleef recht overeind staan, en die van de broers eromheen bogen voor de schoof van Jozef. Dat had gevolgen. De broers wiepen Jozef in een waterpunt, hem als dood achterlatend. In de tekening zie je de droom weergegeven in een cirkel van wolken om zo het droomkarakter van het verhaal te suggereren. Jozef wordt onderkoning van Egypte, maar dat is een verder verhaal. De droom wordt werkelijkheid.
 
 
 

EXODUS

 
 
Mozes op de berg Horeb. Hij ziet de brandende doornstruik. En hoort de Engel Gods die hem zijn opdracht vertelt, namelijk het Volk Israël dat in ballingschap leeft (in tekening het gebied afgesloten door pikkeldraad) uit Egypte leiden naar het Beloofde Land. Het licht van de Engel is niet te verdragen daarom bedekt Mozes zijn ogen (gesymboliseerd door de wolk die het Licht tempert).
 
 
Het gouden kalf 
 
Het gouden kalf wordt in de tekening weergegeven als een gouden ronde schijf op het stenen altaar. Het kalf, niet de Heilige, wordt beneden aanbeden. Mozes is hoog op de berg maar 'beneden' is dusternis. De hemel is afgesloten van de aarde, hier door ondoordringbare wolken, donker aan de kant van de aarde.
 
De stenen tafelen
De grote gebeurtenis dat op de berg plaatsvindt, is onttrokken aan het zicht van het Volk Israël beneden in de vlakte (de wolkenband)
 
 
    
  Ark van het Verbond
 
Exodus 25-27  
 

NUMERI

 
Numeri 25, 1-3
 
Vele Israëli pleegden ontucht met Moabitische meisjes. Zij vereerden de afgod Baäl en brachten hem offers
 
 
  
      korban